Nguyên nhân gây ợ nóng buồn nôn và các cách giảm bạn cần biết ngay
Ợ nóng buồn nôn là một trong những triệu chứng điển hình nhất của bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản. Vậy nhận biết triệu chứng này như thế nào và bằng cách nào để kiểm soát được nó. Nội dung dưới đây sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về vấn đề này.
1. Hiện tượng ợ nóng buồn nôn
Để hiểu cụ thể về chứng ợ nóng buồn nôn, trước hết bạn cần nắm rõ cơ chế gây ra hiện tượng này là như thế nào.
- Triệu chứng ợ nóng xuất hiện là do acid dịch vị dư thừa bị đẩy ngược lên vùng thực quản làm nhu động dạ dày rối loạn và cơ thực quản thắt không kín. Vì niêm mạc thực quản mỏng và không có lớp nhầy bảo hộ nên dễ dàng bị acid bào mòn và gây ra tình trạng nóng rát khó chịu.
- Kết hợp cùng với phản ứng ợ thoát hơi do thức ăn không tiêu hóa hết gây ra hiện tượng ợ nóng.
Cùng với triệu chứng ợ nóng, người bệnh thường xuyên cảm thấy buồn nôn hoặc nôn khan đặc biệt vào thời điểm đi ngủ, mới thức dậy, khi ăn thức ăn lạ hoặc sau khi ăn no.
Lý giải về điều này, các bác sĩ cho biết, trên niêm mạc thực quản và niêm mạc dạ dày có rất nhiều các đầu mút dây thần kinh liên kết với trung tâm gây nôn ở hành não. Do vậy, khi lớp chất nhầy và cơ chế bảo vệ khác mất đi, acid dịch vị tiếp xúc trực tiếp gây tổn thương và khiến các đầu mút dây thần kinh trở nên nhạy cảm. Hệ quả là người bệnh hay bị nôn khi acid trào lên và khi ăn uống đồ lạ.
Triệu chứng ợ nóng và buồn nôn rất ít khi xảy ra do những nguyên nhân sinh lý bình thường. Đó là những dấu hiệu cảnh báo bạn đã mắc trào ngược dạ dày.
Tham khảo thêm: Ợ nóng nôn ra máu – dấu hiệu nguy hiểm không thể coi thường
2. Nguyên nhân gây ợ nóng buồn nôn
Hiện tượng ợ nóng buồn nôn có thể xảy ra do 2 nguyên nhân phổ biến đó là:
2.1. Nguyên nhân trong sinh hoạt, ăn uống
Đa số những người bị ợ nóng và nôn thường xuyên đều có chế độ ăn uống sinh hoạt thiếu khoa học.
Ăn quá nhiều thức ăn nhiều dầu mỡ
Các món chiên xào nhiều dầu mỡ dễ gây nên tình trạng khó tiêu và khiến quá trình tiêu hóa thức ăn của dạ dày mất nhiều thời gian hơn. Thói quen này diễn ra liên tục trong thời gian dài sẽ kích thích acid trong dạ dày tiết nhiều hơn mức bình thường để tiêu hóa thức ăn. Acid dịch vị tiết ra dư thừa kết hợp với lượng khí hơi sinh ra do thức ăn bị tiêu hóa chậm gây nên hiện tượng ợ nóng buồn nôn, khó tiêu.
Bạn không nên bỏ qua: Bị ợ nóng nên ăn gì? 15 loại thực phẩm giảm chứng ợ nóng hiệu quả
Sử dụng các chất kích thích
Các chất kích thích thường xuyên được nhắc tới như một mối đe dọa cho chức năng của hệ tiêu hóa bao gồm các thức uống có cồn, nước ngọt công nghiệp, nước uống có gas, thức uống chứa cafein…. Tất cả những chế phẩm này đều có thể gây rối loạn cơ chế tiết acid và tăng áp lực làm suy giảm chức năng cơ thắt thực quản dưới. Lâu dần, bệnh trào ngược được hình thành và gây ra triệu chứng ợ nóng buồn nôn
Ăn uống không đúng giờ giấc
Hoạt động tiêu hóa của dạ dày cũng có nhịp đồng hồ sinh học. Dạ dày sẽ hình thành thói quen tăng tiết acid vào thời điểm bạn nạp thức ăn. Vậy nên, nếu giờ giấc ăn uống của bạn thường xuyên bị rối loạn sẽ kéo theo sự bất ổn định trong hoạt động điều tiết acid của dạ dày.
Lượng dịch vị tiết ra gồm acid và enzyme tiêu hóa có thể phá hủy lớp chất nhầy và tiêu hóa chính niêm mạc dạ dày nếu không có thức ăn trong dạ dày lúc đó. Kết hợp với triệu chứng ợ đẩy acid dư thừa lên thực quản sẽ khiến người bệnh gặp phải triệu chứng ợ nóng buồn nôn.
Ăn phải thức ăn bẩn, hỏng
Các loại thức ăn để quá lâu hoặc qua tẩm ướp các chất bảo quản độc hại cũng có thể trở thành nguyên nhân gây hại cho dạ dày của bạn. Những chất độc này sẽ làm tổn thương niêm mạc dạ dày, tổn thương hệ thần kinh thực vật điều khiển nhu động dạ dày và kích thích phản xạ tiết acid nhiều hơn. Đây cùng là nguyên nhân gây ra những cơn đau dạ dày cấp tính và để lại di chứng là tổn thương hoặc tình trạng trào ngược dạ dày liên tục xảy ra.
2.2. Nguyên nhân từ bệnh lý dạ dày
Các bệnh lý về dạ dày bao gồm:
- Viêm trợt dạ dày
- Viêm xung huyết dạ dày
- Viêm phù nề xung huyết dạ dày
- Xuất huyết dạ dày
- Loét dạ dày
- Loét dạ dày tá tràng
- Trào ngược dạ dày thực quản
- Ung thư dạ dày
Tất cả những bệnh lý này đều có thể khiến người bệnh gặp phải tình trạng ợ nóng buồn nôn. Tuy nhiên, khác với trào ngược dạ dày thực quản, các bệnh lý còn lại sẽ có triệu chứng tập trung chủ yếu tại vị trí của dạ dày mà ít khi gây ra hiện tượng ợ nóng ngược lên thực quản và hầu họng.
Trào ngược dạ dày thực quản xuất hiện do những rối loạn chức năng trong điều tiết acid dịch vị và nhu động của dạ dày kết hợp cùng với sự suy giảm trương lực cơ của cơ thắt thực quản dưới.
Trào ngược dạ dày khiến cho acid dễ dàng trào ngược lên và diễn ra thường xuyên ngay cả khi bạn không ăn uống gì. Triệu chứng ợ nóng và nôn là dấu hiệu điển hình của trào ngược dạ dày.
3. Nên ăn gì để giảm ợ nóng buồn nôn
Triệu chứng ợ nóng buồn nôn trong trào ngược dạ dày thực quản bị ảnh hưởng rất nhiều từ chế độ ăn uống sinh hoạt của người bệnh. Vậy nên, để ngăn chặn tối đa ảnh hưởng của triệu chứng này, người bệnh cần lưu ý tăng cường và hạn chế những thực phẩm sau trong khẩu phần ăn của mình.
3.1. Thực phẩm tốt cho người bị ợ nóng buồn nôn
Chuối chín
Trong chuối chín có chứa hàm lượng Kali cao giúp hạn chế được sự tăng tiết acid trong dạ dày làm giảm cảm giác nóng rát khi ợ lên. Bên cạnh đó, thành phần Kali trong chuối cũng giúp người bệnh bớt bị buồn nôn, khó chịu.
Trà bạc hà
Trà bạc hà chứa nhiều tinh dâu rất tốt cho sự thư giãn của hệ thần kinh thực vật kiểm soát nhu động dạ dày và cảm giác ở vùng thực quản. Uống một ly trà bạc hà sau ăn khoảng 30 phút không chỉ giúp bạn hạn chế được triệu chứng ợ nóng buồn nôn mà còn thúc đẩy quá trình tiêu hóa của dạ dày diễn ra thuận lợi hơn, hạn chế tình trạng đầy chướng bụng, khó tiêu.
Bánh mì khô, bánh quy
Ăn một chút bánh mì hoặc bánh quy khi cơn ợ nóng xuất hiện có thể giúp bạn kiểm soát triệu chứng ợ hơi này ngay lập tức. Bánh mì và bánh quy giúp hút bớt lượng acid dịch vị dư thừa, ngăn chặn sự tác động của acid lên niêm mạc dạ dày – thực quản
Nước ấm
Một ly nước ấm cũng sẽ giúp bạn hòa loãng nồng độ acid dạ dày và giảm nhanh triệu chứng nóng rát. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý phải sử dụng nước lọc và không uống nước quá nóng hoặc quá lạnh sẽ kích thích dạ dày tiết acid nhiều hơn.
Sữa hạnh nhân
Sữa hạnh nhân sẽ giúp tạo một lớp màng bảo vệ cho niêm mạc dạ dày của bạn đồng thời trung hòa bớt lượng acid dư thừa. Điều này sẽ giúp bạn thoát khỏi cảm giác nóng rát buồn nôn ngay cả khi tình trạng ợ hơi lên vẫn xuất hiện.
Cam thảo
Cam thảo là một vị dược liệu trong Đông y có tác dụng giảm tiết acid dạ dày. Bạn có thể cho thêm vài lát cam thảo vào trà dược liệu của mình để uống hàng ngày. Tuy nhiên, người bệnh không được lạm dụng quá nhiều cam thảo vì chúng sẽ gây giữ nước, không tốt cho cơ thể
Rau có màu xanh thẫm
Đa số các loại rau có màu xanh thẫm đều là thực phẩm có tính kiềm nên có khả năng trung hòa bớt acid dịch vị giảm ợ nóng buồn nôn. Phương pháp chế biến các loại rau nên là luộc hoặc hấp thay vì các món chiên xào nhiều dầu mỡ.
Lô hội
Theo các sách Đông y, Lô hội có vị đắng, tính mát giúp giảm cảm giác nóng rát dạ dày, thanh nhiệt giải độc và hỗ trợ tiêu hóa rất tốt. Lô hội có thể uống cùng mật ong, sữa chua, nấu chè đều giúp kiểm soát tình trạng ợ nóng buồn nôn hiệu quả.
3.2. Bị ợ nóng buồn nôn nên kiêng ăn gì ?
Thức ăn nhanh
Các loại thức ăn nhanh thường được chiên qua lại bằng nhiều lần dầu mỡ hoặc kết hợp quá nhiều các loại thực phẩm cùng một lúc khiến cho quá trình tiêu hóa của dạ dày gặp khó khăn. Vậy nên, để hạn chế tình trạng ợ nóng buồn nôn, người bệnh nên hạn chế tối đa chúng ra khỏi khẩu phần ăn của mình.
Thức uống có cồn và có gas
Thức uống điển hình của nhóm này bao gồm rượu, bia, cocktail, coca…. Những thức uống trực tiếp làm tăng nồng độ acid trong dạ dày đồng thời kích thích dạ dày tăng tiết acid nhiều hơn. Bên cạnh đó, nhu động ruột dạ dày bị rối loạn dẫn đến ợ nóng buồn nôn là điều không thể tránh khỏi nếu bạn thường xuyên sử dụng các loại đồ uống nhóm này.
Thức ăn cay nóng
Tránh xa những món ăn cay nóng nhiều gia vị như ớt, tiêu, gừng, mù tạt… Những món ăn nhiều gia vị cay nóng sẽ khiến dạ dày của bạn tăng tiết acid đồng thời kích thích nhu động tiêu hóa nhanh và mạnh hơn. Điều này có thể khiến acid bị đẩy lên thực quản và gây ra cảm giác nóng rát dạ dày cho bạn.
Thức ăn có nhiều vị chua
Vị chua đại diện cho tính acid, vậy nên, nếu bạn không muốn niêm mạc thực quản và dạ dày của mình bị tổn thương vì quá nhiều acid thì hãy tránh xa các thực phẩm dưới đây:
- Các loại đồ muối: Dưa muối, cà muối, hành muối, sung muối, kim chi….
- Các hoa quả có vị chua nhiều: Chanh, xoài, cóc, khế….
- Thức ăn quá ngọt
Đồ ăn quá ngọt không chỉ kích thích dạ dày tiết nhiều acid hơn mà còn dễ bị lên men sinh hơi khí dẫn đến hiện tượng ợ hơi aid gây nóng rát, khó chịu.
Thực phẩm nhiều đường cần tránh bao gồm các loại bánh, kẹo, bánh kem, chè ngọt, nước ngọt, đường….
4. Chữa ợ nóng buồn nôn
Bên cạnh việc xây dựng chế độ ăn uống sinh hoạt thật khoa học, người bệnh cũng có thể áp dụng một số mẹo sau đây để cải thiện tình trạng ợ nóng buồn nôn do trào ngược dạ dày gây ra.
Nhai kẹo cao su
Hoạt động nhai và nuốt liên tục sẽ kích thích các tuyến nước bọt tăng tiết nhiều hơn. Nhờ có độ kiềm của nước bọt mà lượng acid trào ngược lên thực quản sẽ được trung hòa và triệu chứng ợ nóng buồn nôn được cải thiện nhanh chóng
Luyện tập thể dục
Tập luyện sẽ giúp tăng cường sức khỏe đồng thời giảm bớt áp lực, căng thẳng thần kinh từ đó hạn chế được tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.
Lưu ý: Người bệnh cần tránh các động tác gập bụng, nâng tạ…để tránh tạo áp lực lên dạ dày đẩy acid trào ngược lên phía trên
Kê cao gối khi ngủ
Người bệnh trào ngược khi ngủ nên chọn những gối có chiều cao khoảng 15 – 20 cm so với chân để đảm bảo vị trí của thực quản luôn cao hơn dạ dày. Điều này sẽ hạn chế được số lần dịch acid trào ngược lên thực quản trong khi người bệnh ngủ.
Có thể bạn quan tâm:
Ngay khi thấy có những dấu hiệu ợ nóng buồn nôn, bạn hãy đi khám để xác định chính xác tình trạng bệnh. Và thực hiện đúng những hướng dẫn trên đây thì các triệu chứng ợ nóng buồn nôn của bạn sẽ được loại bỏ nhanh chóng. Chúc bạn luôn mạnh khỏe!
Dược sĩ Phan Thị Thành
