Thật đáng lo ngại khi nhiều người bị ợ chua đầy bụng tiêu chảy chủ quan và cho rằng đó là bệnh tiêu hóa thông thường. Không ít trường hợp người bệnh bàng hoàng khi phát hiện những biến chứng nguy hiểm do không tìm đúng nguyên nhân và điều trị đúng cách. Vậy ợ chua đầy bụng tiêu chảy là do bệnh lý gì gây nên và cách chữa trị như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu với chúng tôi trong bài viết sau đây.
Nội dung bài viết
1. Nguyên nhân ợ chua đầy bụng tiêu chảy
Ợ chua đầy bụng tiêu chảy là những biểu hiện cho thấy chức năng của hệ thống tiêu hóa của bạn đang bị rối loạn. Bất cứ ai cũng có thể gặp phải tình trạng này mà không phân biệt độ tuổi hay giới tính.
- Ợ chua: Ợ chua là triệu chứng xuất hiện khi dịch ợ lên chứa thức ăn đã bị lên men hoặc acid dạ dày. Nếu chứa acid, ngoài vị chua, người bệnh còn có cảm giác nóng rát thực quản và đau họng. Ợ chua chứa acid thường xảy ra khi người bệnh bị trào ngược dạ dày thực quản, loét dạ dày tá tràng.
- Đầy bụng: Có hai nguyên nhân có thể gây ra đầy bụng. Nguyên nhân thứ nhất là sự dư thừa quá mức acid dạ dày khiến cho enzyme tiêu hóa bị bất hoạt, thức ăn ứ đọng lên men sinh khí gây đầy bụng. Một nguyên nhân khác gây ra đầy bụng là khi nhu động ruột dạ dày bị giảm quá mức, thức ăn không được vận chuyển liên tục để hấp thu dinh dưỡng và thải trừ ra ngoài.
Triệu chứng đầy bụng thường gặp ở những người mắc bệnh lý về dạ dày như viêm dạ dày, loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản…. - Tiêu chảy: Tiêu chảy là triệu chứng phổ biến và thường gặp nhất. Có rất nhiều nguyên nhân có thể khiến bạn bị tiêu chảy như ăn phải thức ăn ôi thiu, nhiễm khuẩn đường ruột hoặc tăng nhu động ruột quá mức….
Khảo sát và thống kê tại các bệnh viện lớn cho thấy, nguyên nhân gây rối loạn tiêu hóa bao gồm:
Uống rượu bia
Rượu bia là những tác nhân kích thích hàng đầu cho hệ tiêu hóa. Đa số những người thường xuyên sử dụng bia rượu sẽ gặp phải các triệu chứng nóng rát, ợ chua, đầy bụng và tiêu chảy do nồng độ acid trong dạ dày bị kích thích tăng tiết quá mức và niêm mạc ruột bị kích thích. Ngoài ra, hợp chất aldehyde trong rượu khi vào cơ thể chuyển đổi thành acetaldehyde trực tiếp gây tổn thương cho niêm mạc đường tiêu hóa.
Ăn uống không hợp vệ sinh
Thức ăn hỏng, ôi thiu hay được bảo quản bằng quá nhiều chất bảo quản hóa học cũng không tốt cho đường tiêu hóa của bạn. Một số người còn có thể bị ngộ độc thức ăn nếu ăn phải lượng lớn hoặc hệ tiêu hóa yếu.
Lạm dụng kháng sinh
Kháng sinh là một trong những phát minh vĩ đại nhất của nền y học. Tuy nhiên, ngoài tác dụng điều trị các bệnh nhiễm khuẩn, khi vào trong đường tiêu hóa, các thuốc này cũng gây chết các vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Hệ quả là người bệnh bị loạn khuẩn ruột và gặp các triệu chứng bất thường trong quá trình tiêu hóa thức ăn.
2. Những triệu chứng đi kèm tình trạng ợ chua đầy bụng tiêu chảy
Bên cạnh triệu chứng ợ chua tiêu chảy, người bệnh còn có thể mắc phải một số triệu chứng khác như:
Rối loạn đại tiện
Rối loạn đại tiện được đánh giá trên hai phương diện chính là số lần đại tiện và tính chất phân. Nếu số lần đi ngoài của một người >3 lần/ ngày thì được xếp vào tiêu chảy, trường hợp người bệnh không đi ngoài suốt 3 ngày được xếp vào chứng táo bón.
Ngoài ra, nếu người bệnh đi ngoài mà phân bị lỏng, sống phân, màu khác thường… thì cũng được xếp vào chứng rối loạn đại tiện.
Đau bụng
Trên thực tế, ợ chua đầy bụng tiêu chảy là nhóm triệu chứng thường xuất hiện khi có sự bất thường về nhu động ruột do một nguyên nhân nào đó gây ra. Khi nhu động ruột tăng quá nhanh, người bệnh có thể cảm thấy những cơn đau co thắt, đau quặn bụng. Triệu chứng đau âm ỉ thường xuất hiện khi nhu động giảm quá mức cho phép khiến thức ăn, khí và các chất thải bị ứ tắc trong đường ruột.
Ở những người bị tăng tiết acid dạ dày cũng thường xuyên xuất hiện triệu chứng đau bụng với các cơn đau âm ỉ, đau nhói ở vùng hạ sườn trái, đau tức ở thượng vị hoặc đau râm ran lan ra phía sau lưng.
Đầy hơi khó tiêu
Thức ăn không được tiêu hóa hết, tồn đọng trong dạ dày và trở thành nguồn dinh dưỡng “béo bở” cho hệ khuẩn đường ruột và đích tác động của các enzyme tiêu hóa. Các quá trình phân giải thức ăn của vi khuẩn và lên men của enzyme sẽ khiến đường ruột của bạn chứa đầy khí. Hệ quả là người bệnh sẽ càng thêm khó chịu vì cảm giác bị ợ chua khó tiêu, đầy hơi, chướng tức.
3. Người bị ợ chua đầy bụng tiêu chảy nên ăn gì?
Để hạn chế cảm giác khó chịu do ợ chua đầy bụng khó tiêu gây ra bạn có thể điều chỉnh chế độ ăn uống bằng cách tăng cường các loại thực phẩm thân thiện với đường ruột, kích thích quá trình tiêu hóa đồng thời loại bỏ các thức ăn có hại.
Dứa
Quả dứa trong Đông y được xếp vào vị thuốc có vị chua ngọt, tính bình có tác dụng sinh tân dịch, bù điện giải, nhuận tràng rất tốt. Bên cạnh đó, các nghiên cứu khoa học cũng chỉ ra trong quả dứa có chứa một loại enzyme là Bromelin có tác dụng phân giải các thực phẩm protein thành các acid amin có lợi cho sức khỏe đồng thời tiêu diệt một số loại ký sinh trùng có hại với đường tiêu hóa.
Do vậy, khi gặp các rối loạn về đường tiêu hóa, bạn có thể ăn một miếng dứa hoặc uống một cốc nước ép sau bữa ăn để cải thiện triệu chứng của mình.
Gừng
Trong Đông y, Gừng được sử dụng như một vị thuốc dẫn làm ấm bụng và giúp các dược liệu khác tạo ra đáp ứng tốt nhất cho cơ thể. Bên cạnh đó, gừng có tác dụng điều khí giúp khí huyết trong cơ thể lưu thông đúng chiều sinh lý. Các nghiên cứu hiện đại thì cho thấy gừng có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn rất tốt, thích hợp cho các trường hợp rối loạn tiêu hóa với các triệu chứng ợ chua, đầy bụng, tiêu chảy.
Với những trường hợp người bệnh ăn quá nhiều đồ lạnh gây tiêu chảy, buồn nôn thì một tách trà gừng sẽ là giải pháp rất hiệu quả.
Sữa chua
Dưỡng chất dồi dào giúp cung cấp các vật liệu làm lành tổn thương kết hợp với lượng men vi sinh giúp cân bằng lại hệ khuẩn đường ruột. Một cốc sữa chua sau ăn 30 phút là sự lựa chọn hoàn hảo các rối loạn đường tiêu hóa của bạn. Bạn có thể sử dụng sữa chua tự làm hoặc mua các sản phẩm có sẵn đều được nhé.
Khoai lang
Tác dụng kiểm soát chứng đầy bụng tiêu chảy của khoai lang là nhờ vào chất xơ hấp thu các chất độc hại mà không gây ra tổn thương hay cản trở tiêu hóa như các chất xơ thông thường. Ngoài ra, hàm lượng vitamin và carbohydrate trong khoai lang giúp giảm nồng độ acid dư thừa của dạ dày, làm lành các tổn thương trong đường tiêu hóa một cách hiệu quả.
Bơ
Quả bơ có tác dụng thúc đẩy quá trình chuyển đổi beta-carotene thành vitamin A rất cần thiết cho niêm mạc lót của toàn bộ đường tiêu hóa. Bên cạnh đó, chất xơ của quả bơ cũng được xác định là thuộc nhóm chất xơ tốt nhất.
Một cốc sinh tố mỗi ngày sẽ giúp bạn thoát khỏi tình trạng ợ chua đầy bụng hiệu quả. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý không nên ăn bơ cùng quá nhiều đường hoặc sữa có thể gây ra tác dụng ngược lại.
Yến mạch
Yến mạch là một loại ngũ cốc dễ tiêu hóa và ít bị lên men nhất trong đường tiêu hóa nên nó thường được lựa chọn để làm nguồn bổ sung đường thay thế cho các loại ngũ cốc lương thực thông thường. Bạn có thể sử dụng bột yến mạch vào các bữa phụ trong ngày.
Táo
Hàm lượng acid tự nhiên trong táo giúp khắc thúc đẩy hoạt động phân giải các chất dinh dưỡng trong lượng thức ăn được đưa vào. Ngoài ra, trong táo cũng rất giàu vitamin và khoáng chất giúp cân bằng và bổ sung lượng điện giải bị mất đi khi bị tiêu chảy.
Bạn nên ăn táo vào sau bữa ăn khoảng 30 phút. Trong trường hợp bị tiêu chảy, bạn có thể lựa chọn cách thức uống nước ép để đảm bảo hiệu quả tốt hơn.
4. Người bị ợ chua đầy bụng tiêu chảy không nên ăn gì?
Thức ăn khó tiêu hóa
Các thực phẩm khiến dạ dày phải co bóp nhiều để nghiền nát hoặc mất nhiều năng lượng khi tiêu hóa có thể khiến các triệu chứng ợ chua, đầy bụng, tiêu chảy trở nên trầm trọng hơn. Một số thực phẩm cần lưu ý bao gồm:
Đồ nếp
Đồ nếp có cấu trúc hóa học khó phân cắt, tính kết dính cao nên cần nhiều thời gian để tiêu hóa. Bên cạnh đó, đồ nếp cũng rất dễ bị lên men sinh hơi, sinh khí trong đường tiêu hóa làm trầm trọng tình trạng đầy bụng, ợ hơi, ợ chua.
Đồ tanh, lạnh
Các loại cá, thủy hải sản tanh có thể kích thích làm tăng nhu động đường ruột khiến tình trạng tiêu chảy của bạn nặng nề hơn. Ngoài ra, trong các hải sản chứa khá nhiều hàm lượng các histamin có thể làm nặng hơn triệu chứng viêm hoặc dị ứng cho người bệnh trong thời gian này.
Thịt đỏ
Hàm lượng protein trong thịt đỏ quá lớn khiến cơ thể sẽ mất rất nhiều thời gian để tiêu hóa thậm chí tiêu hóa không hết được thực phẩm này làm người bệnh bị đầy bụng nhiều hơn. Các loại thịt đỏ bạn cần lưu ý bao gồm thịt bò, thịt cừu, thịt bê….
Đồ ăn nhiều dầu mỡ
Dầu mỡ động vật có chứa các chất béo bão hòa rất không tốt cho hệ tiêu hóa đặc biệt là những người đang gặp các vấn đề về tiêu hóa như ợ chua đầy bụng tiêu chảy. Các nghiên cứu cho thấy, khi ăn nhiều các món nhiều dầu mỡ, niêm mạc dạ dày có thể bị kích thích và tăng tiết acid nhiều hơn mức bình thường.
Do vậy, để tránh bất lợi cho quá trình tiêu hóa, bạn nên lựa chọn những cách chế biến có lợi cho hệ tiêu hóa như luộc, hấp, ninh, hầm…
Đồ sống
Ăn đồ sống sẽ làm tăng nguy cơ nhiễm các loại vi khuẩn hoặc ký sinh trùng có hại khiến bạn bị tiêu chảy nặng hơn. Vậy nên, khi bị ợ chua đầy bụng tiêu chảy bạn cần tránh sử dụng các món như gỏi thịt, gỏi cá, nem chua, tiết canh…
5. Ợ chua đầy bụng tiêu chảy phải làm sao?
Nếu quá khó chịu vì các triệu chứng ợ chua đầy bụng tiêu chảy, bạn có thể áp dụng một số mẹo sau để khắc phục tình trạng này:
Bổ sung nước
Tiêu chảy liên tục có thể khiến cơ thể bạn bị mất nước và điện giải gây rối loạn về các hoạt động chuyển hóa trong cơ thể. Do vậy, hãy chú ý bổ sung nước ấm có pha oresol hoặc muối đường để đảm bảo nước và điện giải cho cơ thể.
Dùng trà hoa cúc
Trà hoa cúc giúp dịu thần kinh, giảm co thắt đường ruột từ đó hạn chế được triệu chứng tiêu chảy, ợ chua. Ngoài ra, trà hoa kim cúc còn giúp làm săn se các tổn thương trên niêm mạc đường ruột, hạn chế tình trạng mất nước và mở rộng tổn thương. Các thí nghiệm cũng cho thấy trà hoa cúc có khả năng ức chế các hại khuẩn đường ruột như lỵ, thương hàn, tụ cầu….
Ăn sữa chua
Men vi sinh trong sữa chua sẽ giúp cân bằng lại hệ khuẩn đường ruột từ đó khôi phục chức năng tiêu hóa thức ăn của hệ tiêu hóa. Thức ăn được tiêu hóa hết sẽ ngăn chặn được tình trạng ợ chua đầy hơi.
Uống trà vỏ cam
Vỏ cam có tên gọi trong Đông y là trần bì. Nước sắc trần bì có tác dụng ức chế sự phát triển của hại khuẩn đồng thời chống viêm hiệu quả. Ngoài ra, vị thuốc trần bì còn kích thích nhẹ giúp cho ruột bài khí tích trệ ra ngoài dễ dàng giảm tình trạng đầy chướng bụng.
Lưu ý: Trần bì kích thích tăng tiết acid dạ dày nên người bị bệnh dạ dày không nên sử dụng quá nhiều.
Quả việt quất
Quả Việt quất chứa chất anthocyanosides có tác dụng kháng khuẩn và chống oxy hóa giúp chống lại bệnh tiêu chảy hiệu quả. Bạn có thể ăn trực tiếp hoặc uống nước ép đều đạt được hiệu quả như mong muốn.
Ngoài ra để khắc phục triệu chứng ợ chua đầy bụng tiêu chảy đòi hỏi phải loại bỏ từ nguyên nhân gây bệnh để có được hiệu quả bền vững. Do vậy, trước khi điều trị, người bệnh cần đến các cơ sở y tế để thăm khám và chẩn đoán chính xác tình trạng của mình.
