Ợ chua là gì ? Nguyên nhân, chế độ ăn và cách chữa trị ra sao ?

Đã bao giờ bạn gặp phải tình trạng ợ chua trong miệng? Bạn biết mình bị ợ chua nhưng không biết nguyên nhân do đâu và giải quyết như thế nào? Đừng lo lắng, những giải đáp sau đây sẽ giúp bạn hiểu rõ và có cách điều trị hiệu quả.

1. Ợ chua là gì ?

ợ chua là hiện tương vô cùng phổ biến

Ợ chua là tình trạng dịch chứa trong dạ dày bị đẩy ngược lên khoang miệng. Vì trong dịch chứa đẩy lên có chứa thức ăn cũ đã bị lên men nên sẽ khiến người bệnh cảm thấy vị chua sau khi ợ lên.

Ngoài ra, nếu trong dịch ợ lên có chứa acid dạ dày, người bệnh sẽ cảm thấy nóng rát, xót từ dạ dày kéo dài lên đến ngực và họng.

Giải thích về chứng ợ chua, các bác sỹ cho biết đây không phải là bệnh. Đây có thể là một phản ứng sinh lý của cơ thể khi ăn uống thiếu khoa học hoặc là dấu hiệu của 1 số bệnh lý về dạ dày, trong đó phần lớn là bệnh trào ngược dạ dày.

2. Nguyên nhân gây ợ chua

Ợ chua là hiện tượng khá phổ biến bởi nó có thể xuất hiện do rất nhiều các nguyên nhân khác nhau. Dưới đây là một số nguyên nhân được đánh giá là dễ dàng gây ra triệu chứng ợ chua nhất.

2.1 Căng thẳng, stress kéo dài

Tâm lý căng thẳng, bất ổn là nguyên nhân ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động của hệ thống thần kinh thực vật chi phối hoạt động của dạ dày. Khi hệ thần kinh này bị kích thích, dạ dày có thể bị tăng tiết acid hoặc rối loạn nhu động co bóp tiêu hóa thức ăn.

Hai yếu tố này kết hợp sẽ làm cho tăng áp lực trong dạ dày, kích thích mở các van tâm vị và cơ vòng thực quản dưới. Hệ quả là dịch chứa trong dạ dày bao gồm cả thức đã lên men trào ngược lên thực quản và miệng gây ra hiện tượng ợ chua.

2.2 Do hiện tượng loạn khuẩn

Như bạn đã biết, hệ khuẩn trong đường ruột gồm có vi khuẩn có lợi, vi khuẩn có hại và hệ khuẩn chí gồm những vi khuẩn cơ hội. Hội chứng rối loạn tiêu hóa sẽ xuất hiện trong các trường hợp:

Vi khuẩn có hại mạnh lên, vi khuẩn có lợi bị suy yếu, yếu tố độc hại kích thích khiến các vi khuẩn cơ hội phát triển mạnh mẽ và gây bệnh.

Chứng rối loạn tiêu hóa gây ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiêu hóa của đường ruột, các chất dinh dưỡng đưa vào không được tiêu hóa hết bị lên men sinh hơi sinh khí và gây ra hiện tượng đầy bụng, chướng hơi. Cơ thể sẽ đẩy lượng khí này ra ngoài gây ra hiện tượng ợ hơi.

2.3 Sự rối loạn nhu động ruột

rối loạn tiêu hóa

Nhu động bình thường của đường ruột là nhu động kiểu cuộn sóng hoặc co bóp đẩy thức ăn xuống phía dưới để thực hiện hoạt động tiêu hóa. Khi chức năng đường ruột bị rối loạn, nhu động này có thể vận động theo chiều ngược lại, đẩy thức ăn ngược trở lại thực quản và miệng gây ra tình trạng ợ chua.

Rối loạn nhu động ruột có thể là một phản ứng sinh lý khi cơ thể ăn phải thức ăn gây kích ứng đường ruột hoặc do bệnh lý hội chứng ruột kích thích hay trào ngược dạ dày gây ra.

2.4 Do ăn nhiều chất béo và tinh bột

Chất béo và tinh bột là một trong những nhóm dưỡng chất khá khó để tiêu hóa đặc biệt là khi được ăn với lượng lớn. Hai nhóm dinh dưỡng này cần một lượng lớn các enzyme tiêu hóa để thực hiện phản ứng cắt nhỏ và hấp thu vào máu.

Khi cơ thể tiết ra không đủ, các loại thức ăn chứa thành phần này sẽ bị tồn đọng gây đầy chướng bụng do bị lên men hoặc kích ứng đường ruột gây rối loạn nhu động ruột – dạ dày.

Tình trạng này gây ra hiện ợ để cân bằng áp suất trong đường tiêu hóa. Hiện tượng ợ khi kéo theo dịch trong dạ dày hoặc thậm chí trong đường ruột trào ngược lên miệng sẽ gây ra cảm giác chua miệng.

2.5 Lối sống, cách ăn uống thiếu khoa học

Lối sống và cách ăn uống thiếu khoa học trong thời gian đầu có thể chỉ gây ra hiện tượng ợ chua sinh lý và không quá nguy hiểm. Tuy nhiên, nếu tình trạng này cứ lặp đi lặp lại trong thời gian dài và diễn ra liên tục thì có thể gây ra các bệnh lý đường ruột như trào ngược dạ dày, tăng tiết acid dạ dày…

Ngoài ợ hơi, khi mắc các bệnh lý này, người bệnh còn phải đối diện với nhiều triệu chứng nguy hiểm và khó chịu khác như: đau tức dạ dày thượng vị, nôn/ buồn nôn, nóng rát dạ dày…

3. Ợ chua là dấu hiệu bệnh gì ?

Ngoài những nguyên nhân từ sinh hoạt ăn uống trên, ợ chua còn là triệu chứng điển hình của 1 căn bệnh phổ biến ngày nay trong xã hội.

Trào ngược dạ dày

Trào ngược dạ dày thực quản chính là đáp án cho câu hỏi ợ chua là dấu hiệu bệnh gì. Vì sao lại nói như vậy?

• Cơ chế gây bệnh trào ngược dạ dày thực quản dựa trên 3 yếu tố chính bao gồm: tăng tiết acid dạ dày, rối loạn nhu động ruột dạ dày và suy giảm chức năng cơ thắt thực quản dưới.
• Trong khi acid dịch vị dư thừa gây ức chế quá trình tiêu hóa thức ăn trong dạ dày đồng thời làm lên men thức ăn thì rối loạn nhu động co bóp dạ dày thay vì đưa thức ăn xuống đường ruột phía dưới lại đẩy ngược lên phía thực quản.
• Kết hợp thêm yếu tố suy giảm chức năng của cơ thắt thực quản dưới khiến cho toàn bộ dịch chứa trong dạ dày bao gồm acid, enzyme và thức ăn dễ dàng bị trào ngược lên thực quản và miệng gây ra tình trạng ợ hơi, ợ chua, ợ nóng.

4. Bị ợ chua nên ăn gì ?

Chế độ ăn uống góp phần quan trọng trong việc kiểm soát tình trạng ợ chua trong bệnh lý trào ngược dạ dày thực quản. Người bệnh nên lựa chọn các loại thực phẩm tốt cho dạ dày, dễ tiêu hóa như

4.1 Bánh mì

Bánh mì là “khắc tinh” của acid dịch vị – yếu tố gây đầu tiên gây trào ngược dạ dày. Với khả năng thấm hút tốt, bánh mì giúp kiểm soát hiệu quả lượng acid dư thừa trong dạ dày từ đó hạn chế được tình trạng lên men thức ăn cũng như hỗ trợ hoạt động tiêu hóa của dạ dày diễn ra thuận lợi hơn.

4.2 Trà gừng

Trà gừng

Trà gừng là một bài thuốc đông y đơn giản giúp trợ tiêu hóa rất tốt. Gừng có vị cay, tính ấm, quy vào kinh phế vị, sử dụng sau ăn giúp thúc đẩy tuần hoàn máu đến dạ dày tốt hơn từ đó giúp quá trình tiêu hóa ở dạ dày diễn ra một cách thuận lợi.

Bên cạnh đó, nước gừng ấm còn giúp điều hòa lưu thông khí trong dạ dày, tránh hiện tượng khí và thức ăn bị đẩy ngược lên trên, ngăn chặn những cơn ợ hơi ợ chua xuất hiện.

Người bệnh chỉ cần uống một tách trà gừng tươi nhỏ sau ăn 30 phút là có thể khắc phục hiệu quả tình trạng ợ chua ợ hơi.

4.3 Dưa hấu

Dưa hấu là một loại quả được xếp vào thực phẩm có tính kiềm với hoạt chất lycopene. Lycopene trong quả dưa hấu giúp trung hòa lượng acid dịch vị dư thừa trong dạ dày từ đó ngăn chặn tình trạng ợ chua hiệu quả.

4.4 Đu đủ

Trong đu đủ chín còn chứa lượng lớn enzyme tiêu hóa Papain giúp hỗ trợ cho quá trình tiêu hóa thức ăn của dạ dày tốt hơn. Khi hoạt động tiêu hóa diễn ra thuận lợi, tình trạng ứ đọng gây sinh hơi tạo áp lực cho dạ dày sẽ biến mất.

4.5 Bột yến mạch

Bột yến mạch giúp cho quá trình hấp thu thức ăn diễn ra một cách thuận lợi, hấp thu bớt lượng acid dịch vị dư thừa, giảm bớt gánh nặng tiêu hóa cho dạ dày. Từ đó giúp khắc phục tình trạng ợ chua hiệu quả.

Bạn có thể sử dụng bột yến mạch như một bữa ăn sáng mỗi ngày.

5. Tránh ăn gì khi bị ợ chua ?

Bên cạnh các loại thực phẩm nên ăn, người bệnh cũng cần lưu ý tránh các thực phẩm dưới đây nếu không muốn chứng ợ chua ngày càng trở nên trầm trọng.

5.1 Thực phẩm chua nhiều

Các loại đồ ăn chua

Vị chua trong thực phẩm đại diện cho tính acid, trong khi đó ở người bị ợ chua, lượng acid dịch vị đang bị dư thừa quá nhiều. Nếu tiếp tục cung cấp thêm acid, tình trạng ợ chua cũng như sức khỏe dạ dày có thể trở nên trầm trọng hơn.

Vậy nên, bạn phải đặc biệt hạn chế những món ăn như:

• Hoa quả chua: Cóc, xoài, chanh, cam….
• Đồ muối chua: Dưa muối, cà muối, hành muối….

5.2 Đồ uống kích thích dạ dày

Một số thức uống có thể gây kích thích dạ dày tăng tiết acid và làm tần suất và mức độ ợ chua nặng nề hơn như:

• Thức uống có cồn: Rượu, bia, cocktail….
• Thức uống có gas: Coca, pepsi…
• Thức uống chứa Cafein: Cà phê, các loại nước tăng lực, kem, socola…

Các gia vị kích thích

các loại gia vị kích thích

Các loại gia vị gây cảm giác cay nóng được đánh giá là không tốt cho dạ dày đặc biệt là những người bị ợ hơi do trào ngược dạ dày gây nên.

Các loại gia vị như: ớt, tiêu, mù tạt… có thể kích thích dạ dày tăng tiết acid, kích thích gây rối loạn nhu động dạ dày, làm cản trở quá trình tiêu hóa kéo theo triệu chứng ợ chua xuất hiện thường xuyên.

5.3 Các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ

Ăn đồ ăn nhanh, đồ ăn chiên xào nhiều dầu mỡ khiến cho quá trình tiêu hóa thức ăn bị cản trở. Người bệnh luôn trong trạng thái đầy bụng, chướng hơi, tức nghẹn ở vùng ngực do trương lực cơ và áp suất trong dạ dày tăng cao. Tình trạng này kéo dài làm gia tăng hiện tượng ợ chua.

6. Các cách chữa trị ợ chua hiệu quả

Điều trị khắc phục chứng ợ chua không phải việc quá khó khăn. Người bệnh có thể áp dụng các phương pháp dưới đây để không còn bị chứng ợ chua hành hạ mỗi ngày.

6.1 Hạnh nhân ngâm

Trong hạnh nhân có chứa Alkaline và Canxi khi ngâm trong nước sẽ tạo ra một dung dịch kiềm giúp trung hòa acid dịch vị một cách tự nhiên. Phản ứng này giúp loại bỏ acid dư thừa trong dạ dày, ngăn chặn tình trạng trào ngược, từ đó khắc phục chứng ợ hơi một cách hiệu quả.

Ban chỉ cần cho hạnh nhân vào nước, ngâm để qua đêm và ăn vào hôm sau hay lúc có biểu hiện trào ngược.

6.2 Nước ấm mật ong

Trong mật ong có chứa rất nhiều enzyme và vitamin tốt cho quá trình tiêu hóa tại dạ dày cũng như hệ thống đường ruột. Bạn chỉ cần uống một cốc nước ấm mật ong trước khi ăn 20 phút mỗi sáng sẽ khắc phục được tình trạng lên men thức ăn bị ứ đọng trong dạ dày.

6.3 Trà hoa cúc

Trà mật ong hoa cúc

Khác với các cơ chế khắc phục ợ chua trực tiếp như trên, trà hoa cúc là liệu pháp tác động đến hệ thần kinh. Hoa cúc có tác dụng an thần, giảm căng thẳng cho hệ thần kinh thực vật chi phối sự vận động co bóp của dạ dày cũng như hoạt động tiết dịch vị trong dạ dày.

Khi hệ thần kinh được thư giãn, quá trình tiêu hóa sẽ diễn ra tự nhiên, sự tiết dịch vị được điều hòa ở mức độ vừa phải. Áp lực lên dạ dày được giảm bớt sẽ hạn chế được tình trạng trào ngược và ngăn chặn chứng ợ chua xuất hiện.

Bạn hãy uống 1 ly trà hoa cúc khoảng 30 phút trước khi ngủ.

6.4 Lô hội

Lô hội có vị đắng, tính mát giúp giảm nhanh cơn nóng rát do dư thừa acid dạ dày gây ra. Bên cạnh đó, dịch lô hội cũng làm dịu niêm mạc dạ dày từ đó hạn chế được sự tăng tiết acid dạ dày và điều hòa nhu động dạ dày tốt hơn.

Cách sử dụng lô hội để điều trị chứng ợ chua cũng rất đơn giản. Bạn chỉ cần tách hết phần vỏ và các tia vỏ màu xanh, lọc lấy ruột trong đem ép chung với nước rồi uống sau bữa ăn khoảng 30 phút.

Nếu áp dụng những cách trên mà tình trạng ợ chua vẫn không thuyên giảm thì bạn nên đi khám bác sĩ để được tư vấn cách chữa phù hợp. Không nên sử dụng các loại thuốc Tây tùy ý mà chưa tham khảo ý kiến bác sĩ.
Bạn có thể xem chi tiết các mẹo giảm ợ chua hiệu quả qua bài viết sau:

Trên đây là những lý giải về chứng ợ chua là gì và cách khắc phục hiệu quả. Áp dụng đúng phương pháp kết hợp với lối sống khoa học, lành mạnh sẽ giúp bạn thoát khỏi chứng ợ chua khó chịu này.