Đau thượng vị, theo Đông y còn gọi là vị quản thống, tâm vị thống. Phần nhiều do chế độ ăn uống không điều độ, nóng lạnh thất thường hoặc hay lo nghĩ, lao lực khiến tỳ vị tổn thương.
Nội dung bài viết
Đau thượng vị là gì?
Vùng thượng vị là vùng trên rốn và dưới mũi xương ức. Đau vùng thượng vị là một triệu chứng rất hay gặp ở một số bệnh thông thường trong cuộc sống hằng ngày. Có loại đau thượng vị chỉ đơn thuần nhưng cũng có loại đau thượng vị thuộc loại trọng bệnh, rất nguy hiểm. Nguyên nhân của đau thượng vị rất đa dạng và khó xác định.
Nguyên Nhân Đau Thượng vị
Có rất nhiều nguyên nhân gây ra đau thượng vị. Nguyên nhân có thể là nội khoa hoặc ngoại khoa, do một bệnh lý nhẹ mà việc điều trị có thể tiến hành từng bước một, hoặc là biểu hiện của một bệnh lý cấp tính và rất nặng đòi hỏi sự can thiệp và điều trị kịp thời để bảo đảm sinh mạng cho người bệnh.
Hiện tượng đau vùng thượng vị dạ dày có thể là báo hiệu của hàng loạt các căn bệnh tiêu hóa như chứng đau, viêm loét dạ dày, trào ngược dạ dày thực quản, viêm hang vị, cung huyết dạ dày…
Ta tạm chia vùng bụng thành 5 lớp khác nhau tính từ ngoài vảo trong và từ trước ra sau. Mỗi lớp tương ứng với một số nguyên nhân bệnh lý khác nhau.
>> Bạn hãy xem ngay: Đừng chủ quan với hội chứng trào ngược dạ dày
Lớp thứ 1
- Da vùng thượng vị có thể là vị trí đau của bị zona, trường hợp này ít khi đau ở ngay đường giữa của thượng vị, mà hơi lệch về 2 bên hạ sườn .
- Viêm mô tế bào và các thương tổn da khác thường có biểu hiện rõ ràng, dễ nhận diện.
- Bệnh lý mô cơ và gân cơ dễ bị bỏ sót nếu bác sĩ không nghĩ đến chúng.
Lớp thứ 2
Đau Thượng Vị Dạ Dày
- Bệnh lý của đau dạ dày và tá tràng là những nguyên nhân gây đau thượng vị thường gặp nhất.
- Loét, đặc biệt thủng loét dạ dày gây đau nghiêm trọng.
- Viêm dạ dày (do giang mai, do nhiễm độc, do viêm teo) gây những cơn đau ở cường độ nhẹ hơn.
- Hẹp môn vị (do bất cứ nguyên nhân nào), dạ dày hình thác (cascade stomach), túi thừa, và carcinôm hoặc sarcôm dạ dày tá tràng là những nguyên nhân khác cần nghĩ đến.
- Dạ dày tá tràng có hệ thống tuần hoàn bàng hệ tốt nên thuyên tắc động mạch là nguyên nhân hiếm gặp.
- Đại tràng và ruột non nằm ngay dưới vị trí của dạ dày, do đó không nên quên các bệnh lý khác như viêm hồi tràng, viêm đại tràng (gồm viêm loét và viêm dạng hạt = granulomatous), viêm ruột thừa, viêm túi thừa, viêm túi thừa Meckel, và carcinôm đại tràng ngang gây loét xuyên thành.
- Ký sinh trùng đường ruột và thuyên tắc mạc treo là những nguyên nhân thường xuất phát từ đây.
- Ngoài ra cần lưu ý đến các nguyên nhân gây tắc ruột khác.
>> Biểu hiện thường thấy của đau thượng vị dạ dày đó là: ợ hơi đau thượng vị
Lớp thứ 3
- Tuyến tụy nằm ở vị trí sau dạ dày. Viêm tụy cấp gây đau dữ dội ở thượng vị.
- Viêm tụy mãn, carcinôm tụy, nang tụy, bệnh nhày niêm (mucoviscidosis) gây những cơn đau có cường độ thấp hơn.
- Các hạch lymphô có thể bị tổn thương trong bệnh Hodgkin hoặc Lymphosarcôm.
- Tình trạng viêm hạch mạc treo là nguyên nhân gây tắc ruột thường gặp.
- Khi các hạch sau phúc mạc bị thương tổn do ung thư (vd sarcoma), cơn đau thường lan về sau lưng.
Lớp thứ 4
- Hệ động, tĩnh mạch nằm ở phía sau, trong chẩn đoán phân biệt không nên quên các bệnh lý túi phình động mạch chủ, nhồi máu mạc treo, viêm quanh động mạch nút (periarteritis nodosa), và các dạng viêm mạch máu khác.
- Hệ thần kinh giao cảm và đối giao cảm có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng nhiễm độc chì, nhiễm độc sắt và nọc độc do bị nhện black widow cắn.
Lớp thứ 5
- Sau cùng là các bệnh lý của cột sống ngực. U tủy sống, lao cột sống, thoát vị đĩa đệm,viêm khớp thoái hóa, bệnh viêm khớp dạng thấp ở cột sống đều có thể gây đau vùng giữa thượng vị.
- Sẽ là một thiếu sót nếu thầy thuốc bỏ sót các bệnh hệ thống và bệnh ở những cơ quan khác trong ổ bụng có thể gây đau thượng vị. Viêm phổi, ung thư thùy dưới phổi, nhồi máu cơ tim (đặc biệt thành dưới), thấp khớp cấp, động kinh, migren là một số nguyên nhân có thể gây đau thượng vị hoặc đau bụng lan tỏa.
- Viêm túi mật, viêm gan, viêm đài bể thận là một số bệnh lý khu trú có thể gây đau ở giữa thượng vị hoặc đau bụng lan tỏa.
